Een keer per jaar kleurt een deel van de Vlaamse velden helemaal blauw of wit. Dat betekent dat het vlas in volle bloei staat. Deze veelzijdige plant wordt al meer dan 10.000 jaar verbouwd in West-Europa en vormt de basis voor heel wat interessante producten.
Vlas is een veelzijdige plant omdat alle delen van de plant gebruikt kunnen worden. Van lijnzaadolie tot linnen en papier. In totaal groeit er jaarlijks zo’n 75.000 hectare aan vlas in West-Europa. Maar we beginnen bij het begin: hoe verbouwen onze boeren deze plant?
Zaaien, bloeien en oogsten
Vlas wordt tussen half maart en half april gezaaid. Gedurende 100 dagen groeien de goudgele vlasstengels. Tijdens de bloeiperiode in de maand juni kleurt het vlas prachtig wit, lila of blauw. Helaas kan je maar kort genieten van dit mooie zicht want elk bloemetje bloeit slechts één dag. Gelukkig bloeien ze niet allemaal op hetzelfde moment waardoor je toch enkele weken naar de prachtig gekleurde velden kan gaan kijken.
Wanneer het vlas uitgebloeid is, is het tijd om te oogsten. In de tweede helft van juni rijden de boeren uit om het vlas te ‘slijten’. In tegenstelling tot bijvoorbeeld graan worden de stengels niet zomaar afgemaaid maar wel met wortel en al uitgetrokken.
Vlasverwerking
De vlasplanten worden na het oogsten terug neergelegd op het veld om te roten. Tijdens dit proces weken de vezels los van de houtachtige kern binnenin de stengels dankzij regen, dauw en zon. Tijdens het dauwroten worden de vlasstengels regelmatig gekeerd om te zorgen voor een egale roting. Wat overblijft zijn de lemen, de houten kernen, de vlasvezels en de zaadbollen. De lemen worden gebrakeld, dat wil zeggen in kleine stukjes gebroken, en verwerkt in bijvoorbeeld houtleemplaten. Daarna zal de boer de vlasvezels ‘zwingelen’. Hierbij worden de overgebleven houtrestjes tussen de vezels verwijderd.
Van plant tot product
Vlas heeft een minimum aan mest, bestrijdingsmiddelen en water nodig om te groeien. Bovendien kan elk deel van de plant gebruikt worden. Vlas is dus een erg duurzaam en natuurlijk product. Vlas komt trouwens in verschillende soorten. Zo is er vezelvlas en olievlas, beide bedoeld om een heleboel alledaagse producten van te maken.
Vezelvlas heeft iets langere vezels en vind je terug in linnen, katoen en ander textiel. De vezels zijn ook erg geschikt om touw en zelfs fijne garen van te maken. De kortere vezels van het vlas worden gebruikt in papier of isolatiemateriaal. Zo bestaan de Amerikaanse dollars voor een deel uit vlas.
De zaadbollen van de olievlasplant dienen voornamelijk om lijnzaadolie van te maken. Op basis van deze olie kan ook verf en zeep gemaakt worden. Olievlas vind je minder terug in onze regio.
Benieuwd waar je de Vlaamse vlasvelden kan terugvinden? Neem een kijkje op deze kaart.